- εξωτοξίνες
- Προϊόντα του μεταβολισμού των βακτηρίων. Μπορούν να διαχωριστούν από το ζωντανό βακτηριακό κύτταρο και να απομονωθούν από μία υγρή καλλιέργεια βακτηρίων με φυγοκέντρηση ή πέρασμα από φίλτρο. Οι τοξίνες που έχουν απομονωθεί ως χημικά καθαρές ουσίες (τοξίνη του τέτανου και της διφθερίτιδας) διαπιστώθηκε ότι είναι πρωτεΐνες. Είναι εξαιρετικά τοξικές για τον προσβεβλημένο οργανισμό. Για παράδειγμα, η θανατηφόρα δόση της τοξίνης του τέτανου σε κρυσταλλική μορφή είναι, για τα ποντίκια, της τάξης του 0,000,0001 mg (μιλιγκράμ). Οι τοξίνες αυτές ενεργούν ως ένζυμα και φυσικά με αυτήν τους την ιδιότητα είναι αρκετά ασταθή και ευαίσθητα από χημικής πλευράς. Επίσης, είναι ευαίσθητες στο οξυγόνο και στη θερμότητα. Η ευαισθησία τους στη θερμότητα διαφέρει για κάθε τοξίνη· για παράδειγμα, της διφθερίτιδας είναι ευαίσθητη στους 65°C, ενώ η εντεροτοξίνη του σταφυλόκοκκου σε πολύ υψηλότερη θερμοκρασία. Μερικές τοξίνες δείχνουν ιδιαίτερη εκλεκτικότητα για ορισμένους ιστούς· για παράδειγμα, η τοξίνη του τέτανου καταστρέφει τα κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τα συμπτώματά της είναι, κατά κύριο λόγο, παράλυση και εμφανίζονται αρκετές ημέρες μετά την απελευθέρωση της τοξίνης στον οργανισμό. Άλλες όμως τοξίνες είναι ταχύτατες στην επενέργειά τους· για παράδειγμα, οι αιμολυσίνες, που προκαλούν λύση των ερυθροκυττάρων ή οι λευκοτοξίνες εκείνες που καταστρέφουν τα λευκοκύτταρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο τρόπος δράσης τους δεν είναι γνωστός. Στην περίπτωση των ε. είναι δυνατή η παραγωγή αντισωμάτων από τον οργανισμό, είτε μετά από μία προσβολή είτε με τεχνητή ανοσοποίηση (εμβόλιο).
Dictionary of Greek. 2013.